Cách hỗ trợ người thân mắc rối loạn lưỡng cực | Safe and Sound
Rối loạn lưỡng cực là một thách thức không chỉ với người mắc mà cả gia đình và bạn bè. Các chuyên gia tâm lý cho biết, hỗ trợ người thân vượt qua khó khăn này đòi hỏi sự kiên nhẫn, hiểu biết và đồng hành bền bỉ. Dưới đây là các cách hiệu quả mà bạn có thể giúp người thân mắc rối loạn lưỡng cực cải thiện tình trạng sức khỏe tâm thần và chất lượng cuộc sống của họ
Ngô Thị Sáng | Thạc sĩ Tâm lý giáo dục học – Ứng dụng chăm sóc sức khỏe tinh thần Safe and Sound
Viện Ứng Dụng Công Nghệ Y Tế
1. Hiểu rõ về rối loạn lưỡng cực
Ảnh 1: Rối loạn lưỡng cực là gì?
Các bác sĩ tâm thần cho biết, việc hiểu biết đầy đủ về rối loạn lưỡng cực giúp bạn đồng cảm hơn với người thân và tránh được những hiểu lầm có thể làm trầm trọng thêm tình trạng của họ. Dưới đây là các khía cạnh quan trọng bạn nên tìm hiểu.
Rối loạn lưỡng cực bao gồm hai giai đoạn chính: hưng cảm và trầm cảm, mỗi giai đoạn có những đặc điểm riêng:
- Giai đoạn hưng cảm: Người bệnh thường tỏ ra phấn khích bất thường, tăng năng lượng, nói nhiều hoặc hành động liều lĩnh. Theo các bác sĩ tâm thần, ở giai đoạn nặng, người bệnh có thể mất khả năng phân biệt giữa thực tế và ảo tưởng.
- Giai đoạn trầm cảm: Cảm giác buồn bã sâu sắc, mất hứng thú với các hoạt động thường ngày, và có thể xuất hiện ý nghĩ tự tử.
Các giai đoạn này có thể xen kẽ hoặc xảy ra đồng thời (trạng thái hỗn hợp).
Xem thêm: Dấu hiệu của rối loạn lưỡng cực như thế nào?
2. Cách để giao tiếp hiệu quả với người mắc rối loạn lưỡng cực
- Lắng nghe và không phán xét:
Giao tiếp hiệu quả bắt đầu từ sự thấu hiểu. Các chuyên gia tâm lý khuyên rằng, bạn hãy lắng nghe người bệnh một cách chân thành, để họ thoải mái chia sẻ cảm xúc, suy nghĩ mà không lo sợ bị chỉ trích. Tránh dùng những câu nói như "Hãy cố gắng lên" hay "Mọi chuyện không tệ đến thế," vì điều này có thể làm họ cảm thấy bị xem nhẹ hoặc không được thấu cảm.
- Chọn thời điểm thích hợp:
Giao tiếp sẽ hiệu quả hơn khi người bệnh ở trạng thái ổn định về cảm xúc và tâm lý. Các chuyên gia tâm lý cho biết, bạn nên tránh nói chuyện trong lúc họ đang trong cơn hưng cảm hoặc trầm cảm sâu, vì những cảm xúc mạnh có thể dẫn đến hiểu lầm hoặc xung đột. Thay vào đó, hãy chọn thời điểm khi tâm lý họ bình tĩnh để trao đổi một cách cởi mở.
- Sử dụng lời nói tích cực:
Ảnh 2: Sử dụng lời nói tích cực
Ngôn từ tích cực giúp khích lệ và tạo cảm giác an toàn cho người bệnh. Hãy dùng những lời động viên như "Tôi hiểu bạn đang cố gắng" hoặc "Tôi ở đây để hỗ trợ bạn." Tránh chỉ trích hoặc đổ lỗi, vì điều này có thể làm trầm trọng thêm tâm lý bất an và cảm xúc tiêu cực.
- Đặt câu hỏi mở:
Thay vì đưa ra những câu hỏi đóng như "Bạn có cảm thấy ổn không?", các chuyên gia tâm lý khuyên bạn hãy đặt câu hỏi mở như "Hôm nay bạn cảm thấy thế nào?". Điều này khuyến khích người bệnh chia sẻ chi tiết hơn về cảm xúc và suy nghĩ của họ, giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng của họ.
- Đồng cảm nhưng không quá nuông chiều:
Hãy cố gắng đồng cảm với những khó khăn tâm lý của người bệnh mà không làm mất đi tính khách quan. Đừng ngần ngại đặt ranh giới nếu cần thiết, nhưng hãy làm điều đó một cách nhẹ nhàng và tôn trọng.
Các chuyên gia tâm lý cho biết, giao tiếp hiệu quả không chỉ giúp người bệnh cảm thấy được yêu thương mà còn tạo điều kiện cho họ hợp tác tốt hơn trong quá trình điều trị.
3. Hỗ trợ người thân tuân thủ điều trị
- Khuyến khích dùng thuốc đúng cách:
Việc tuân thủ chính xác phác đồ điều trị của bác sĩ tâm thần nếu người bệnh phải dùng thuốc là yếu tố then chốt giúp người bệnh kiểm soát triệu chứng. Các chuyên gia tâm lý gợi ý, bạn có thể hỗ trợ bằng cách tạo lịch nhắc nhở uống thuốc hoặc giúp họ phân chia thuốc theo liều lượng cần thiết. Đặc biệt, việc đảm bảo họ dùng các loại thuốc như lithium hoặc thuốc chống loạn thần theo chỉ định sẽ giúp giảm nguy cơ tái phát hoặc xuất hiện triệu chứng nặng hơn.
- Tham gia vào liệu pháp tâm lý:
Sự hiện diện của người thân trong các buổi trị liệu tâm lý, chẳng hạn như trị liệu gia đình hoặc liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT), không chỉ tạo động lực cho người bệnh mà còn cung cấp thêm góc nhìn giúp chuyên gia tâm lý xây dựng phác đồ phù hợp. Ngoài ra, hỗ trợ họ tham gia các nhóm hỗ trợ hoặc các chương trình trị liệu cộng đồng cũng rất hữu ích.
- Liên lạc với chuyên gia:
Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu đáng lo ngại nào, như ý định tự tử, hành vi gây nguy hiểm, hoặc thay đổi tâm lý nghiêm trọng, hãy lập tức thông báo với bác sĩ tâm thần hoặc chuyên gia tâm lý để có biện pháp can thiệp kịp thời. Việc duy trì liên lạc thường xuyên với các chuyên gia sẽ giúp bạn nhận được hướng dẫn đúng đắn trong việc hỗ trợ người thân.
.png)
4. Tạo môi trường sống tích cực cho người thân mắc rối loạn lưỡng cực
- Duy trì thói quen ổn định:
Các chuyên gia tâm lý cho biết, thiết lập một lịch trình sinh hoạt hàng ngày rõ ràng giúp người bệnh có cảm giác an toàn và giảm thiểu tâm lý lo lắng. Các hoạt động như thức dậy, ăn uống, làm việc và nghỉ ngơi theo giờ giấc cố định sẽ hỗ trợ điều chỉnh tâm trạng và giảm nguy cơ tái phát triệu chứng.
- Khuyến khích lối sống lành mạnh:
Ảnh 3: Khuyến khích lối sống lành mạnh
Giúp người bệnh thực hiện các hoạt động lành mạnh như tập thể dục nhẹ nhàng, đi bộ, hoặc tham gia các lớp yoga để cải thiện thể chất và tâm trạng. Chế độ ăn uống giàu dinh dưỡng, ngủ đủ giấc và hạn chế sử dụng các chất kích thích như rượu bia là những yếu tố quan trọng hỗ trợ quá trình điều trị.
- Giảm thiểu căng thẳng:
Các chuyên gia tâm lý khuyên bạn hạn chế tối đa các tình huống gây áp lực hoặc xung đột trong gia đình. Tạo môi trường sống an lành với không gian thoáng đãng, yên tĩnh, kết hợp với các hoạt động thư giãn như nghe nhạc nhẹ, thiền hoặc đọc sách sẽ giúp người mắc rối loạn lưỡng cực cảm thấy thư thái hơn.
5. Quan tâm đến sức khỏe bản thân
Hỗ trợ người thân mắc rối loạn lưỡng cực là một hành trình đòi hỏi nhiều thời gian và năng lượng. Để đảm bảo bạn có thể giúp đỡ hiệu quả, việc chăm sóc bản thân là rất quan trọng. Dưới đây là một số gợi ý từ chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý Safe and Sound:
- Dành thời gian riêng cho bản thân: Hãy duy trì các hoạt động giúp bạn tái tạo năng lượng, như đọc sách, nghe nhạc, tập yoga, thiền, hoặc đi dạo. Đây là cách giảm căng thẳng và duy trì sự cân bằng trong cảm xúc, tâm lý và cuộc sống.
- Tìm kiếm sự hỗ trợ: Bạn không cần phải đối mặt một mình. Chia sẻ cảm xúc và khó khăn tâm lý của mình với bạn bè, gia đình hoặc chuyên gia tâm lý. Việc tham gia các nhóm hỗ trợ cho người chăm sóc bệnh nhân cũng giúp bạn học hỏi kinh nghiệm và tìm sự đồng cảm từ những người có hoàn cảnh tương tự.
- Nhận biết giới hạn của bản thân: Đừng tự ép mình phải hoàn hảo. Nếu cảm thấy quá tải, hãy nghỉ ngơi hoặc nhờ người khác hỗ trợ để tránh kiệt sức. Chỉ khi bạn khỏe mạnh về cả thể chất lẫn tinh thần, bạn mới có thể là chỗ dựa vững chắc cho người thân.
Với sự phối hợp giữa Bác sĩ tâm thần - Chuyên gia tâm lý và ứng dụng Công nghệ trong chăm sóc sức khỏe tinh thần, dịch vụ tư vấn/tham vấn Safe and Sound tự hào tiên phong hỗ trợ bạn “Tự phát hiện sớm - Sơ cứu cảm xúc tức thời - Hỗ trợ đồng hành dài hạn”
Nếu bạn nghi ngờ mình gặp vấn đề tâm lý, hoặc muốn biết thêm thông tin về dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý, bạn có thể liên hệ tới HOTLINE 0964 778 911 (Điện thoại/Zalo, 24/7) để được giải đáp và hỗ trợ trong thời gian sớm nhất!
CÁCH THỨC ĐẶT LỊCH HẸN tham vấn/tư vấn trực tuyến hoặc trực tiếp với chuyên gia
- Tại Fanpage Bác sĩ tâm lý SNS
- Hoặc tải và đặt lịch tham vấn trên ứng dụng Safe and Sound để quản lý và theo dõi lịch mọi lúc, mọi nơi
Safe and Sound thuộc Viện Ứng dụng Công nghệ Y tế (IMT)
Xem thêm:
